Podział majątku, dział spadku i zniesienie
współwłasności
Umowny i Sądowy podział majątku - jak to zrobić?
Ze swej
istoty umowny podział majątku wspólnego wymaga zgody stron, a zatem musi
zaistnieć między nimi porozumienie, co do sposobu podziału wszystkich
składników majątkowych.
Strony
mogą dokonać podziału całego swojego majątku, bądź tylko niektórych jego składników
(tzw. podział częściowy). To właśnie w sposób istotny odróżnia umowny podział
majątku wspólnego od podziału sądowego.
W tym
drugim wypadku częściowy podział majątku może nastąpić jedynie z ważnych
powodów.
Poza umownym podziałem majątku istnieje
możliwość dokonania podziału również w drodze sądowej.
Do postępowań sądowych obejmujących podział majątku
wspólnego można zaliczyć m.in:
1) postępowanie o podział majątku wspólnego,
2) postępowanie o dział spadku,
3) postępowanie o zniesienie współwłasności,
4) postępowanie o rozwód,
Rozwód a podział majątku wspólnego
Rozwiązanie
małżeństwa przez rozwód rzadko powoduje zakończenie wszelkich spraw między
byłymi małżonkami. Przeważnie pozostaje wspólny majątek - m.in.
nieruchomości, samochody, oszczędności i kredyty. Co do zasady, sąd orzekając
rozwód, nie dokonuje podziału majątku. Wskazać należy, że zgodnie z art. 30
Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego sąd może w wyroku rozwodowym, na wniosek
jednego z małżonków podzielić majątek wspólny, jeżeli nie spowoduje to
nadmiernej zwłoki w postępowaniu. W praktyce jednak, podziału majątku
dokonujemy w odrębnym postępowaniu.
Warto jednak zauważyć, że ABY DOKONAĆ PODZIAŁU
MAJĄTKU NIE MUSIMY SIĘ ROZWODZIĆ. Warunkiem przeprowadzenia podziału nie jest
bowiem rozwód, a ustanie wspólności ustawowej. Po orzeczeniu rozwodu wspólność
ustawowa następuje z mocy prawa. Jednakże, małżonkowie w każdej chwili w
czasie trwania małżeństwa mogą zawrzeć umowę ustanawiającą rozdzielność
majątkową. Wówczas wspólność ustawowa ustaje a małżonkowie mogą przeprowadzić
podział majątku, pozostając przy tym w związku małżeńskim. Z punktu widzenia
przepisów prawa ustanowienie rozdzielności majątkowej daje taki sam skutek w
sferze majątkowej, jak orzeczenie rozwodu.
Jak dokonać podziału?
Najogólniej
mówiąc podział majątku, to wyjście ze współwłasności wszystkich składników
które małżonkowie nabywali w trakcie trwania małżeństwa. Podziału takiego
możemy dokonać na skutek zawartej umowy (umowny podział majątku), lub na skutek
orzeczenia sądu (sądowy podział majątku).
Znieść
współwłasność można na wiele sposobów, m.in:
·
poprzez
przyznanie na własność małżonka określonych składników z obowiązkiem spłaty
drugiego (przykład: żona otrzymuje na własność nieruchomość i spłaca męża z
połowy jego wartości)
·
poprzez
sprzedaż całego majątku i dokonanie podziału uzyskanych ze sprzedaży środków
(tzw. podział cywilny)
·
poprzez
dokonanie podziału w naturze – czyli fizyczny podział przedmiotów wchodzących w
skład majątku wspólnego, z ewentualnym zobowiązaniem się jednej ze stron umowy
do stosownych dopłat
W
praktyce najczęstszymi sposobami podziału jest korzystanie z dwóch pierwszych
metod, a zatem część majątku przyznawana jest jednemu z małżonków, a reszta
sprzedawana. Istotną kwestią przy dokonywaniu podziału majątku jest także
należyty podział zobowiązań. W praktyce zdecydowana większość małżeństw posiada
przecież kredyty bądź inne zobowiązania finansowe.
Właściwość miejscowa i rzeczowa - czyli jaki sąd
rozpozna sprawę?
Sądem
właściwym do rozpoznania sprawy jest sąd rejonowy (właściwość rzeczowa) który
rozpoznaje sprawy z obszaru miejsca położenia majątku (właściwość miejscowa).
Wyjątkiem od tej zasady jest sytuacja gdy wspólność majątkowa ustała na skutek
śmierci jednego z małżonków. Wówczas właściwym miejscowo sądem będzie sąd
sąd ostatniego miejsca zamieszkania zmarłego.
Legitymacja do złożenia wniosku - czyli kto jest
uprawniony do wystąpienia do sądu?
Jak wspomniano powyżej wniosek o podział majątku wspólnego może
zostać złożony z chwilą ustania wspólności majątkowej, a zatem:
·
po
śmierci małżonka (bądź uznaniu go za zmarłego)
·
po
rozwodzie,
·
po
orzeczeniu separacji.
·
po
wydaniu wyroku ustanawiającego rozdzielność majątkową,
·
po
unieważnieniu małżeństwa,
·
po
zawarciu przez małżonków umowy ustanawiającej rozdzielność majątkową lub
ograniczającej wspólność majątkową,
·
uprawomocnienia
się postanowienia o ubezwłasnowolnieniu małżonka,
·
ogłoszeniu
upadłości małżonka,
Legitymacja
(prawo) do złożenia wniosku o podział majątku wspólnego przysługuje m.in:
·
małżonkowi
·
byłemu
małżonkowi
·
spadkobiercom
małżonka
·
wierzycielowi,
który zajął roszczenie o podział majątku wspólnego,
Warunki formalne wniosku o podział majątku wspólnego -
czyli co musi znaleźć się we wniosku?
wniosek
musi spełniać ogólne warunki pisma procesowego określone w art 126 k.p.c.
Oprócz tego należy wskazać składniki majątku, a także sposób ich podziału.
We wniosku o podział majątku wspólnego można żądać ponadto ustalenia
nierównych udziałów w majątku wspólnym, a także rozliczenia wydatków i
nakładów.
Koszty
postępowania w sprawie o sądowy podział majątku
Do
podstawowych kosztów postępowania sądowego zaliczamy:
1.
Opłatę sądową:
·
jeżeli
wniosek nie zawiera zgodnego projektu podziału – 1000 zł,
·
jeżeli
wniosek zawiera zgodny projekt podziału – 300 zł.
2.
Wydatki sądowe:
do
kosztów takich zaliczani m.in Koszty dowodu z opinii biegłego – w razie braku
możliwości ustalenia wartości majątku, bądź sporu na tym tle, sąd wyznaczy
biegłego który dokona wyceny. Koszty te uzależnione są od wartości tego majątku
i nakładu pracy rzeczoznawcy.
3. Honorarium prawnika reprezentującego wnioskodawcę w
postępowaniu – uzgadniane indywidualnie z kancelarią, która ma reprezentować
daną stronę w postępowaniu. W naszej kancelarii wynagrodzenie wynika ze stawki
minimalnej określonej w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat
za czynności adwokackie. W sprawach o podział majątku/ dział spadku/ zniesienie
współwłasności stawka minimalna uzależniona jest od wartości udziału strony w
majątku podlegającym podziałowi, a także od tego, czy majątek wspólny ma być
podzielony na zgodny wniosek stron postępowania. I tak:
w
sprawach o podziału majątku wspólnego przy braku zgodnego wniosku stron stawka
wynosi przy wartości udziału strony w majątku wspólnym:
·
do 500
zł - 90 zł;
·
powyżej
500 zł do 1500 zł - 270 zł;
·
powyżej
1500 zł do 5000 zł - 900 zł;
·
powyżej
5000 zł do 10 000 zł - 1800 zł;
·
powyżej
10 000 zł do 50 000 zł - 3600 zł;
·
powyżej
50 000 zł do 200 000 zł - 5400 zł;
·
powyżej
200 000 zł do 2 000 000 zł - 10 800 zł;
·
powyżej
2 000 000 zł do 5 000 000 zł - 15 000 zł;
·
powyżej
5 000 000 zł - 25 000 zł;
W
przypadku zgodnego wniosku małżonków o podział majątku obowiązuje 50% tej
stawki.
De Lege Artis Kancelaria Prawna sp z o o