Podział majątku, dział spadku i zniesienie współwłasności ​ Umowny i Sądowy podział majątku -  jak to zrobić?

Ze swej istoty umowny podział majątku wspólnego wymaga zgody stron, a zatem musi zaistnieć między nimi porozumienie, co do sposobu podziału wszystkich składników majątkowych.
Strony mogą dokonać podziału całego swojego majątku, bądź tylko niektórych jego składników (tzw. podział częściowy). To właśnie w sposób istotny odróżnia umowny podział majątku wspólnego od podziału sądowego.
W tym drugim wypadku częściowy podział majątku może nastąpić jedynie z ważnych powodów.

Poza umownym podziałem  majątku istnieje możliwość dokonania podziału również w drodze sądowej.
Do postępowań sądowych obejmujących podział majątku wspólnego można zaliczyć m.in:
1) postępowanie o podział majątku wspólnego,
2) postępowanie o dział spadku,
3) postępowanie o zniesienie współwłasności,
4) postępowanie o rozwód,

​ Rozwód a podział majątku wspólnego
Rozwiązanie małżeństwa przez rozwód rzadko powoduje zakończenie wszelkich spraw między byłymi małżonkami. Przeważnie pozostaje wspólny majątek -  m.in. nieruchomości, samochody, oszczędności i kredyty. Co do zasady, sąd orzekając rozwód, nie dokonuje podziału majątku. Wskazać należy, że zgodnie z art. 30 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego sąd może w wyroku rozwodowym, na wniosek jednego z małżonków podzielić majątek wspólny, jeżeli nie spowoduje to nadmiernej zwłoki w postępowaniu. W praktyce jednak, podziału majątku dokonujemy w odrębnym postępowaniu.

Warto jednak zauważyć, że ABY DOKONAĆ PODZIAŁU MAJĄTKU NIE MUSIMY SIĘ ROZWODZIĆ. Warunkiem przeprowadzenia podziału nie jest bowiem rozwód, a ustanie wspólności ustawowej. Po orzeczeniu rozwodu wspólność ustawowa następuje z mocy prawa.  Jednakże, małżonkowie w każdej chwili w czasie trwania małżeństwa mogą zawrzeć umowę ustanawiającą rozdzielność majątkową. Wówczas wspólność ustawowa ustaje a małżonkowie mogą przeprowadzić podział majątku, pozostając przy tym w związku małżeńskim. Z punktu widzenia przepisów prawa ustanowienie rozdzielności majątkowej daje taki sam skutek w sferze majątkowej, jak orzeczenie rozwodu.

​ Jak dokonać podziału?
Najogólniej mówiąc podział majątku, to wyjście ze współwłasności wszystkich składników które małżonkowie nabywali w trakcie trwania małżeństwa. Podziału takiego możemy dokonać na skutek zawartej umowy (umowny podział majątku), lub na skutek orzeczenia sądu (sądowy podział majątku).

Znieść współwłasność można na wiele sposobów, m.in:
·   poprzez przyznanie na własność małżonka określonych składników z obowiązkiem spłaty drugiego (przykład: żona otrzymuje na własność nieruchomość i spłaca męża z połowy jego wartości)
·   poprzez sprzedaż całego majątku i dokonanie podziału uzyskanych ze sprzedaży środków (tzw. podział cywilny)
·   poprzez dokonanie podziału w naturze – czyli fizyczny podział przedmiotów wchodzących w skład majątku wspólnego, z ewentualnym zobowiązaniem się jednej ze stron umowy do stosownych dopłat
W praktyce najczęstszymi sposobami podziału jest korzystanie z dwóch pierwszych metod, a zatem część majątku przyznawana jest jednemu z małżonków, a reszta sprzedawana. Istotną kwestią przy dokonywaniu podziału majątku jest także należyty podział zobowiązań. W praktyce zdecydowana większość małżeństw posiada przecież kredyty bądź inne zobowiązania finansowe.

​ Właściwość miejscowa i rzeczowa - czyli jaki sąd rozpozna sprawę?
Sądem właściwym do rozpoznania sprawy jest sąd rejonowy (właściwość rzeczowa) który rozpoznaje sprawy z obszaru miejsca położenia majątku (właściwość miejscowa). Wyjątkiem od tej zasady jest sytuacja gdy wspólność majątkowa ustała na skutek śmierci jednego z małżonków. Wówczas właściwym miejscowo sądem będzie sąd sąd ostatniego miejsca zamieszkania zmarłego.  

​ Legitymacja do złożenia wniosku - czyli kto jest uprawniony do wystąpienia do sądu?
Jak wspomniano powyżej wniosek o podział majątku wspólnego może zostać  złożony z chwilą ustania wspólności majątkowej, a zatem:
·   po śmierci małżonka (bądź uznaniu go za zmarłego)
·   po rozwodzie,
·   po orzeczeniu separacji.
·   po wydaniu wyroku ustanawiającego rozdzielność majątkową,
·   po unieważnieniu małżeństwa,
·   po zawarciu przez małżonków umowy ustanawiającej rozdzielność majątkową lub ograniczającej wspólność majątkową,
·   uprawomocnienia się postanowienia o ubezwłasnowolnieniu małżonka,
·   ogłoszeniu upadłości małżonka,

​Legitymacja (prawo) do złożenia wniosku o podział majątku wspólnego przysługuje m.in:
·   małżonkowi
·   byłemu małżonkowi
·   spadkobiercom małżonka
·   wierzycielowi, który zajął roszczenie o podział majątku wspólnego,    

  Warunki formalne wniosku o podział majątku wspólnego - czyli co musi znaleźć się we wniosku?
wniosek musi spełniać ogólne warunki pisma procesowego określone w art 126 k.p.c. Oprócz tego należy wskazać składniki majątku, a także sposób ich podziału.  We wniosku o podział majątku wspólnego można żądać ponadto ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym, a także rozliczenia wydatków i nakładów.  

Koszty postępowania w sprawie o sądowy podział majątku
Do podstawowych kosztów postępowania sądowego zaliczamy:   

  1. Opłatę sądową:
·   jeżeli wniosek nie zawiera zgodnego projektu podziału – 1000 zł,
·   jeżeli wniosek zawiera zgodny projekt podziału – 300 zł.   

  2. Wydatki sądowe:
do kosztów takich zaliczani m.in Koszty dowodu z opinii biegłego – w razie braku możliwości ustalenia wartości majątku, bądź sporu na tym tle, sąd wyznaczy biegłego który dokona wyceny. Koszty te uzależnione są od wartości tego majątku i nakładu pracy rzeczoznawcy.
​  3. Honorarium prawnika reprezentującego wnioskodawcę w postępowaniu – uzgadniane indywidualnie z kancelarią, która ma reprezentować daną stronę w postępowaniu. W naszej kancelarii wynagrodzenie wynika ze stawki minimalnej określonej w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie. W sprawach o podział majątku/ dział spadku/ zniesienie współwłasności stawka minimalna uzależniona jest od wartości udziału strony w majątku podlegającym podziałowi, a także od tego, czy majątek wspólny ma być podzielony na zgodny wniosek stron postępowania. I tak:  

w sprawach o podziału majątku wspólnego przy braku zgodnego wniosku stron stawka wynosi przy wartości udziału strony w majątku wspólnym:
·   do 500 zł - 90 zł;
·   powyżej 500 zł do 1500 zł - 270 zł;
·   powyżej 1500 zł do 5000 zł - 900 zł;
·   powyżej 5000 zł do 10 000 zł - 1800 zł;
·   powyżej 10 000 zł do 50 000 zł - 3600 zł;
·   powyżej 50 000 zł do 200 000 zł - 5400 zł;
·   powyżej 200 000 zł do 2 000 000 zł - 10 800 zł;
·    powyżej 2 000 000 zł do 5 000 000 zł - 15 000 zł;
·   powyżej 5 000 000 zł - 25 000 zł;
W przypadku zgodnego wniosku małżonków o podział majątku obowiązuje 50% tej stawki.